Η εφίδρωση είναι απαραίτητη για τη ρύθμιση της εσωτερικής θερμοκρασίας του σώματος, την αποφυγή της υπερθέρμανσής του και την προσαρμογή στο περιβάλλον. Ωστόσο μερικοί άνθρωποι ιδρώνουν και όταν το σώμα τους δεν χρειάζεται δρόσισμα.
Οι άνθρωποι αυτοί μπορεί να ιδρώνουν πάρα πολύ από την κορυφή ως τα νύχια ή μόνο σε συγκεκριμένα τμήματα του σώματος (κυρίως στις παλάμες, στα πέλματα, στις μασχάλες ή στο κεφάλι) με το υπόλοιπο δέρμα να μένει στεγνό.
Σε κάθε περίπτωση, η εφίδρωσή τους είναι τόσο έντονη ώστε μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τις καθημερινές δραστηριότητές τους (π.χ. η εφίδρωση των χεριών τους εμποδίζει να κάνουν χειρωνακτικές εργασίες) και τις κοινωνικές τους συναναστροφές (αισθάνονται άσχημα ακόμα και να δώσουν το χέρι τους για χειραψία). Μπορεί επίσης να πλήξει την υγεία του δέρματος, επειδή η αυξημένη υγρασία ευνοεί τις δερματικές λοιμώξεις.
Τα συμπτώματα αυτά είναι ύποπτα για υπεριδρωσία, μία παθολογική κατάσταση που προσβάλλει το 3% του γενικού πληθυσμού και δημιουργεί πολλά προβλήματα στην καθημερινότητα των πασχόντων.
Πρωτοπαθής και δευτεροπαθής
Όπως εξηγεί ο Δρ. Μάρκος Μιχελάκης, Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος (Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρουργική), στην υπεριδρωσία ιδρώνει κανείς τέσσερις έως πέντε φορές περισσότερο από το φυσιολογικό, με συνέπεια ο ιδρώτας του να είναι εμφανής, να ιδρώνει ακόμα κι όταν είναι ακίνητος, να μουσκεύουν τα ρούχα του, να «μουλιάζει» το δέρμα και να ξεφλουδίζει.
«Η υπεριδρωσία μπορεί να είναι πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής», λέει. «Η ακριβής αιτία της πρωτοπαθούς υπεριδρωσίας παραμένει άγνωστη, αν και εικάζεται πως οφείλεται στην υπερδραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού συστήματος και ότι επιδεινώνεται από τα έντονα συναισθήματα, όπως το άγχος και η νευρικότητα. Αντίστοιχα, η δευτεροπαθής υπεριδρωσία είναι απόρροια ιατρικών καταστάσεων ή της λήψεως φαρμάκων ή συμπληρωμάτων. Στις καταστάσεις που μπορεί να προκαλέσουν δευτεροπαθή υπεριδρωσία συμπεριλαμβάνονται ο σακχαρώδης διαβήτης, η ουρική αρθρίτιδα, η εμμηνόπαυση, η παχυσαρκία, ο υπερθυρεοειδισμός, αλλά και τα κρυοπαγήματα, διάφοροι όγκοι, καθώς και τραυματισμοί (π.χ. στο κεφάλι)».
Παρότι και οι δύο τύποι υπεριδρωσίας προκαλούν υπερβολική παραγωγή ιδρώτα, έχουν αρκετές διαφορές. «Η πρωτοπαθής υπεριδρωσία συνήθως εντοπίζεται σε ένα ή δύο σημεία και στις δύο πλευρές του σώματος. Αν δηλαδή ο πάσχων ιδρώνει στα χέρια, θα έχει υπερπαραγωγή ιδρώτα και στα δύο», λέει ο κ. Μιχελάκης. «Επιπλέον, η αυξημένη εφίδρωση συνήθως αρχίζει λίγη ώρα μετά το πρωινό ξύπνημα (πολύ σπάνια θα δουν οι ασθενείς τα σεντόνια και το μαξιλάρι τους βρεγμένα όταν ξυπνήσουν), παρατηρείται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα και πρωτοεκδηλώνεται στην εφηβεία (η μασχαλιαία υπεριδρωσία και η υπεριδρωσία σε παλάμες και πέλματα σε μέση ηλικία 13 ετών)».
Αντιθέτως, η δευτεροπαθής υπεριδρωσία συνήθως είναι γενικευμένη ή αφορά μεγάλα τμήματα του σώματος, ενώ συχνά εκδηλώνεται και στη διάρκεια του ύπνου, ακόμα κι αν το δωμάτιο όπου κοιμάται ο πάσχων είναι κρύο. Επιπρόσθετα, η δευτεροπαθής υπεριδρωσία συνήθως παρουσιάζεται στην ενήλικη ζωή ή μπορεί να αρχίσει έπειτα από ένα ατύχημα, κρυοπάγημα ή την έναρξη μιας φαρμακευτικής αγωγής.
Ντροπή και άγχος
Αυτό που έχουν κοινό οι δύο τύποι είναι τα αισθήματα άγχους και ντροπής που προκαλούν στους πάσχοντες, οι οποίοι προσπαθούν διαρκώς να εφευρίσκουν τρόπους για να κρύψουν το πρόβλημά τους. Για παράδειγμα, ένας μαθητής ή φοιτητής με υπεριδρωσία μπορεί να αποφεύγει με κάθε κόστος να σηκώσει το χέρι του στην τάξη και να μην βγαίνει ραντεβού, ενώ οι ενήλικες ασθενείς συχνά ντύνονται με πολλές στοιβάδες ρούχων ή παίρνουν μαζί τους ρούχα για να αλλάζουν μέσα στην ημέρα.
Η υπεριδρωσία, όμως, είναι μία ιατρική κατάσταση που μπορεί να αντιμετωπιστεί. Ο Δρ. Μιχελάκης εξηγεί τι πρέπει να κάνουν οι ασθενείς.
* Πηγαίνετε σε έναν δερματολόγο. Για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά οποιοδήποτε πρόβλημα υγείας, πρέπει πρώτα να διαγνωστεί σωστά. Ο δερματολόγος ιατρός μπορεί να σας βοηθήσει σε αυτό και να σας προτείνει την κατάλληλη θεραπεία.
* Προετοιμασθείτε κατάλληλα. Κατά την επίσκεψή σας στον δερματολόγο πρέπει να μπορείτε να απαντήσετε σε βασικές ερωτήσεις, όπως αν ιδρώνει υπερβολικά πολύ και κάποιος στενός συγγενής σας, αν ιδρώνετε μόνο την ημέρα ή και τη νύχτα, πότε πρωτοπαρατηρήσατε ότι ιδρώνετε πολύ, πόσο συχνά αντιμετωπίζετε αυτό το πρόβλημα και αν έχετε παρατηρήσει ότι η εφίδρωσή σας σχετίζεται με συγκεκριμένες συνθήκες ή καταστάσεις (π.χ. με κάτι που φάγατε ή με την κατανάλωση αλκοόλ ή καφέ, με αγχώδεις καταστάσεις, με τη ζέστη κ.λπ.). Για να τα απαντήσετε όλ’ αυτά ενδέχεται να χρειαστεί να κρατήσετε ημερολόγιο εφίδρωσης για λίγες εβδομάδες, ούτως ώστε να δείτε τι είχε προηγηθεί των επεισοδίων υπεριδρωσίας.
* Να χρησιμοποιείτε σωστά τα αντιιδρωτικά προϊόντα. Κατ’ αρχάς πρέπει να βεβαιωθείτε πως το προϊόν που χρησιμοποιείτε είναι αντιιδρωτικό και όχι αποσμητικό. Και δεύτερον, φροντίστε να εφαρμόζετε το αντιιδρωτικό προϊόν σε στεγνό και καθαρό δέρμα το βράδυ, μετά το νυκτερινό μπάνιο και πριν την κατάκλιση. Το πόσο συχνά θα το χρησιμοποιείτε, όμως, θα το καθορίσει ο δερματολόγος ιατρός. Να θυμάστε ότι μπορείτε να χρησιμοποιείτε αντιιδρωτικά προϊόντα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος ιδρώνει πολύ (παλάμες, πέλματα, μασχάλες, πρόσωπο, στήθος, βουβωνική χώρα κ.λπ.), αρκεί να έχετε τη σύμφωνη γνώμη του δερματολόγου σας και να τα έχετε δοκιμάσει πρώτα σε μια μικρή περιοχή του δέρματός σας.
Αν ιδρώνουν τα πόδια σας
Αν ανήκετε στην κατηγορία των ανθρώπων που εκδηλώνουν υπεριδρωσία στα πέλματα των ποδιών, διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο μολύνσεων όπως η επιδερμοφυτία των μεσοδακτυλίων πτυχών (είναι γνωστή και ως «το πόδι του αθλητή»). Για να προστατευθείτε, ο Δρ. Μιχελάκης συνιστά τα εξής:
* Να φοράτε σανδάλια όσο πιο συχνά μπορείτε
* Να φοράτε παπούτσια από φυσικά υλικά (όπως το δέρμα) που επιτρέπουν την κυκλοφορία του αέρα.
* Να βγάζετε τα παπούτσια σας όταν δεν είναι απαραίτητο να τα φοράτε.
* Να μην φοράτε καθημερινά τα ίδια παπούτσια. Πρέπει να τα αφήνετε να στεγνώνουν εντελώς πριν τα ξαναφορέσετε.
* Να φοράτε κάλτσες που κρατούν την υγρασία μακριά από το δέρμα σας (θα το αναγράφουν στη συσκευασία τους).
* Να αλλάζετε κάλτσες τουλάχιστον μία φορά την ημέρα (ιδανικά να έχετε μαζί σας και ένα έξτρα ζευγάρι για να τις αλλάξετε μόλις βραχούν)
* Να πλένετε τις κάλτσες σας έπειτα από κάθε χρήση.
* Μπορείτε να χρησιμοποιείτε κατάλληλα προϊόντα που βοηθούν όσο γίνεται στην απορρόφηση του ιδρώτα, αφού πρώτα συμβουλευθείτε τον δερματολόγο σας, ο οποίος θα σας προτείνει τις ενδεικνυόμενες θεραπείες αντιμετώπισης του προβλήματος, ανάλογα την περίπτωση (π.χ. botox κ.λπ.).